Nawet jeśli nie zapisałeś w testamencie najbliższych, mogą oni odziedziczyć część Twojego majątku. Jak to możliwe? Krewnym przysługuje udział w spadku na podstawie zachowku, który chroni ich przed niekorzystnym rozporządzeniem Twoimi środkami.
Zachowek to prawo, które zabezpiecza interesy najbliższych osób spadkodawcy i wynika z przekonania, że każdy z nich powinien mieć udział w środkach przez niego pozostawionych. Szczegóły reguluje kodeks cywilny, który precyzyjnie określa zasady otrzymania i wyliczenia przysługującej kwoty.
Na czym polega i komu przysługuje zachowek?
Prawo do zachowku posiadają najbliżsi członkowie rodziny określani jako zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki oraz małżonek, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały zbyt małą część majątku. Jeżeli w chwili śmierci spadkodawca nie posiadał zstępnych, prawo do zachowku przechodzi na małżonka i rodziców. Wyłączone z niego są natomiast wszystkie osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek, zostały wydziedziczone lub uznane przez sąd za niegodne. Pieniędzy nie otrzyma także małżonek, wobec którego spadkodawca wystąpił o uzasadnione orzeczenie o rozwód lub separację z jego winy.
Sama wypłata przysługujących środków powinna być ustalona pomiędzy zainteresowanymi. Należy jednak pamiętać, że osoby obdarowywane nie muszą robić tego z własnej inicjatywy. Zstępni powinni zażądać należnej im części. Jeśli mimo spełnienia tego warunku, nie mogą wyegzekwować przysługujących im środków, należy udać się do sądu.
Skierowanie sprawy na wokandę będzie wiązało się jednak z pewnymi kosztami. Decydujący się na tę drogę powinni przygotować się na wydatek wynoszący 5% wartości zachowku, o który się ubiegają. Jeżeli roszczenie okaże się zasadne i zakończy się wygraniem sprawy, pieniądze zostaną zwrócone.
Osobną kwestią jest rodzaj otrzymanych dóbr. Zachowek to kwotowy ułamek udziału spadkowego. Oznacza to, że osoba do niego uprawniona nie może domagać się wydania konkretnego elementu zawartego w spadku. Przysługuje jej jedynie prawo do domagania się zapłaty określonej kwoty pieniężnej.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość przysługującego zachowku ściśle określa prawo. Z reguły uprawnienie wynosi połowę wartości udziału spadkowego dziedziczonego ustawowo. Jedynie w przypadkach trwałej niezdolności do pracy osoby uprawnionej lub jej małoletniości wielkość przysługujących środków będzie wynosić dwie trzecie. Oto przykład wyjaśniający tę zależności
Pani Malwina, wdowa po wojskowym, zmarła i pozostawiła dwoje pełnoletnich dzieci. Spadek w wysokości 100 tysięcy złotych postanowiła w całości zapisać na organizację pożytku publicznego. Z decyzją nie zgadzają się potomkowie, którzy, mimo że nie zostali uwzględnieni w testamencie, mogą domagać się odpowiedniej „rekompensaty”. Ponieważ każdemu z nich przysługiwałoby po 50 tysięcy zł w przypadku dziedziczenia ustawowego, na mocy zachowku mogą domagać się połowy tej kwoty, czyli 25 tysięcy zł.
