Spis treści
Osoby w “czepku urodzone”
Każdy z nas ma w sobie odrobinę pewnego siebie i odnoszącego sukcesy szczęściarza Jasia – bohatera bajki “O diable z trzema złotymi zębami”, który urodził się w przysłowiowym “czepku” przynoszącym powodzenie i szczęście w życiu. Każdy dostał na drogę przynajmniej skrawek chroniącego czepka, który pomaga pokonywać kryzysy i wciąż na nowo podnosić się po okresach trudności i porażek w życiu.
Jest jednak grupa ludzi, której udaje się łatwiej niż innym odzyskiwać równowagę po doznanych życiowych trudnościach i rzadziej niż innym doznawać trwałego uszczerbku na ciele i duszy. Współcześni psychologowie udowadniają, że spotykając się z przeciwnościami jakie niesie życie – osoby takie świadomie lub nieświadomie stosują pewne strategie, które pozwalają im szybciej niż innym po życiowych trudnościach wrócić do pełnej równowagi.
Badania psychologiczne
W latach 90-tych amerykańscy psychologowie prowadzący badania nad dziećmi, które dorastają w trudnych warunkach rodzinnych, dokonali zaskakującego odkrycia: niektóre z nich pomimo niesprzyjających okoliczności życiowych rozwijały się znakomicie, nie doznając duchowego uszczerbku.
Wyniki badań wywołały sporą sensację w środowisku naukowym, ponieważ nie pasowały od obowiązującego od czasów Zygmunta Freuda założenia, że na życiu człowieka odciskają piętno przede wszystkim przeżycia z dzieciństwa. Odkrycia te nasuwały sporo pytań: co takiego miały te dzieci, czego inne z podobnych rodzin nie miały? jakie cechy je chroniły? czy cechy te były wrodzone czy też dzieci dopiero w toku życia je nabywały? czy każdy może poznać i wykorzystać tajemnice duchowej siły?
Z takich pytań zrodził się kierunek badań, który usiłuje wyjaśnić czego potrzebują ludzie by działać efektywnie pod wpływem stresu, presji, trudnych życiowych doświadczeń i odzyskiwać w krótkim czasie równowagę po klęskach, zmartwieniach i przebytych chorobach. Badania te dotyczą odporności psychicznej (w języku angielskim określonej słowem: resilience czyli elastyczność, sprężystość, żywotność, ruchliwość, niezniszczalność).
Odporność psychiczna
W psychologii odporność psychiczna oznacza duchową siłę, a dokładniej zdolność człowieka do zmobilizowania się pomimo niesprzyjających okoliczności i niepowodzeń. Najnowsze badania psychologiczne wykazują, że odporność psychiczna jest jedną z cech osobowości o podłożu biologicznym, która określa naszą wydajność w obliczu czynników stresu, presji i wyzwań niezależnie od sytuacji. Jest ściśle powiązana z wydajnością, przyjmowaniem pozytywnych wzorców w życiu, dobrostanem czyli potocznie mówiąc poczuciem spełnienia, szczęścia, zadowolenia z życia, a także z naszymi aspiracjami, otwartością na zmiany, adaptacją, motywacją oraz mobilnością społeczną i zawodową.
Odporność psychiczna składa się z 4 cech, z których dwie są cechami środowiskowymi podlegającymi zmianom w życiu: poczucie wpływu (ang. control) oznaczające poczucie sprawczości i skuteczności oraz zaangażowanie (ang. commitment) oznaczające nieustępliwość. A także z dwóch cech uwarunkowanych biologicznie i posiadających aspekt dziedziczny: wyzwanie (ang. challenge) oznaczające dostrzeganie w wyzwaniach życiowych szans, a nie zagrożeń oraz pewność siebie (ang. confidence) oznaczająca wiarę w siebie i swoje możliwości.
Mistrzowie życia to nikt inni jak osoby o bardzo wysokiej odporności psychicznej. To szczęściarze, którym jest lepiej i łatwiej w życiu i nie dlatego, że obiektywnie mają je łatwiejsze, ale sami tak je postrzegają. Ich mózg został zaprogramowany, aby dobrze czuć się z samym sobą i z wszystkim co spotyka ich w życiu zarówno pozytywnego jak i negatywnego.
Co to praktyce dla nas oznacza?
Każdy z nas przyszedł na świat z określonym rdzeniem psychicznych zdolności i predyspozycji. Część z tych predyspozycji jest plastyczna, podatna na zmiany i wpływy środowiska w ciągu życia, jednak część z nich nie. Psychologowie pomiędzy sobą nie są zgodni – czy da się w ogóle zmienić w ciągu życia naszą osobowość, temperament czy styl poznawczy. Tak naprawdę zmienne jest nasze zachowanie, poprzez które te predyspozycje się na co dzień w naszym postępowaniu ujawniają.
Niezależnie zatem czy jesteś w grupie wybrańców nazywanych Mistrzami życia, czy nie – możesz świadomie pracować nad swoim zachowaniem i adaptować te jego aspekty, które świadczą o wysokiej odporności psychicznej. Jak to zrobić? Podpatrując osoby odporne psychicznie – poznając ich strategię działania i sposób wyjaśniania rzeczywistości. Po co to robić? W życiu przede wszystkim warto szukać tego, co pozwala nam czuć się lepiej i efektywniej funkcjonować na co dzień. Jeśli ważne jest dla ciebie wydajne funkcjonowanie, pozytywne nastawienie i ogólny dobrostan dający poczucie szczęścia, spełnienia i zadowolenia z siebie i z życia – warto tę cechę zwaną odpornością psychiczną, w sobie rozwijać 🙂
Literatura
- Clough P. i Strycharczyk D., Developing Mental Toughness. Improving performance, wellbeing and positive behaviour in others, CoganPage, London, Philadelphia, New Dheli 2014.
- Rampe M., Odporność psychiczna – siedem filarów. tajemnica naszej wewnętrznej siły, Studio EMKA, Warszawa 2014.
Autorka
Aleksandra Glinka
Psycholog zarządzania, coach, psychoterapeutka
Ekspert ds. rozwoju psychologicznego i strategicznego osób i firm
Autorka i lider merytoryczny studiów podyplomowych Psychologia rozwoju osobistego i zawodowego
http://www.podyplomowe.wse.krakow.pl/psychologia-rozwoju-osobistego-i-zawodowego
M: aleksandra.glinka@grupasynergia.com WWW: www:grupasynergia.com
